Маркетингтік зерттеулер бірізді кезеңдер кешенінен тұрады:
- зерттеу тұжырымдамасын әзірлеу, яғни проблеманы айқындап, міндеттер мен мақсаттарды белгілеу;
- эмпирикалық деректерді жинап, талдау, яғни жұмыс тетіктерін даярлап, деректерді жинау, оларды өңдеу және талдау;
- негізгі қорытындыларды қалыптастырып, зерттеу нәтижелерін ресімдеу.
Бірінші кезең. Бірінші кезеңде сіздің шешуге талпынған негізгі проблемаңызды анық айқындауыңыз қажет. Бұл: сатылымдар көлемін ұлғайту; бәсекелестің өнімі (қызметтері) неліктен сіздікінен гөрі жақсырақ сатылатынын анықтау; нарыққа мүлдем жаңа өнімді ұсынып, оның туғызатын әсерін болжау және т.б. болуы мүмкін.
Маркетингтік зерттеулердің келелі мәселелер жиынтығы төмендегілерден туындауы мүмкін:
- тауар немесе қызметтің сыртқы түрі және оны тұтынудың өзіндік ерекшелігі
- нарықтың толығу деңгейі;
- жылжыту арналары мен бәсекелестердің әрекеттері;
- болашақ сұранысты болжау;
- жарнама тиімділігі;
- өнімді өткізу үшін қажетті баға деңгейі;
- өнімнің әлеуетті тұтынушысын анықтау.
Бірінші кезеңдегі маңызды міндет – ең алдымен нарықтың қазіргі жай-күйі мен одан арғы дамуын анықтайтын проблемаларды бөліп шығару.
Жалпы алғанда, маркетингтік зерттеулердің міндеттері мынаған келіп саяды:
- сіздің өніміңіздің әлеуетті сатып алушылары;
- олардың орналасқан жері;
- олардың бұл өнімге төлей алатын қаражат көлемі;
- оны алу себептері;
- әлеуетті сатып алушыларға үндеу жасау үшін қолданылатын байланыс құралдары, бұл келесі себептерге байланысты:
- жарнаманы барлық бұқаралық ақпарат құралдарында орналастыру мүмкін емес;
- өнімді қолданыстағы тарату жүйесі шеңберінде жеткізу қажеттілігі.
Әрдайым барлық деректер алынатын маркетингтік зерттеулердің толық бағдарламасын даярлау мүлдем міндетті емес.
Екінші кезең – Маркетингтік зерттеулер жоспарын дайындау
- зерттеу әдістерін белгілеу;
- қажетті ақпарат түрін және оны алу көзін анықтау;
Бұл тұста зерттеу жобасы үшін ақпарат алудың қандай әдісін таңдау қажеттігін шешкен жөн:
- поштаның көмегімен пікір теру;
- телефон қолдану;
- бақылау;
- жарияланымдарды зерттеу;
- ішінара маркетинг жүргізу;
- жеке пікіртерім
- қажетті деректерді жинау әдістерін анықтау;
- деректерді жинау үшін нысандарды жобалау;
- іріктеме жоспарын дайындап, іріктеме көлемін анықтау.
Cонымен, маркетинг маманы ақпарат алу әдісін таңдаған кезде міндетті түрде шығындарды, ақпарат сапасын және оның қажеттілігін ескеруі тиіс, сондай-ақ қажетті интервьюерлер, телефон операторлары және зерттеу жүргізуге қажетті басқа да көмекші қызметкерлер санын қамтамасыз ету жөніндегі өз мүмкіндіктерін де назардан тыс шығармағаны жөн.
Ақпарат алу әдісі таңдалғаннан кейін тиісті жұмыс құралдарын әзірлеу (материалды респонденттерге ұсыну үшін сұрақ түрінде жүйелеу) қажет.
Үшінші кезең – маркетингтік зерттеулер жоспарын жүзеге асыру
- деректер жинақтау: деректер жинауды ұйымдастыру, өткізу және бақылау
- алынған ақпаратты талдау
Төртінші кезең – бағалау, жүйелендірілген ақпаратты талдап, нәтижелерді басшылыққа жеткізу
Деректер өңделгеннен кейін, оларды тиісті үлгідегі есеп ретінде ресімдеп, көшірмелерін жасап, оларды бағалау үшін компанияның барлық басшыларына табыс ету қажет.
Ғылыми есепте төмендегідей ақпарат болуы тиіс:
- зерттеу мақсаты;
- кім үшін және қалай жүргізілді;
- зерттеу іріктемесінің сипаттамасы, ақпарат жинауды өткізу уақыты, қолданылған әдіс;
- сауал-сұрақ тізімі немесе сауалнама;
- орындаушылар, кеңес берушілер туралы мәліметтер;
- ақпарат алу көздері, кабинеттік зерттеулер өткізудегі олардың сенімділігі