Тақырып 7. ДШ мен С қызметтерін өндірудегі маркетинг қызметінің мәні

Бәріміз білетініміздей, тауар (қызмет) – бүкіл маркетинг кешенінің негізі болып табылады. ДШ мен С саласының негізгі тауары – қызметтер. Қызметтер – нарықтық іс-әрекеттің қасиеттер мен сипаттамалар жиынтығынан тұратын нысаны. Жоғарыда атап өткеніміздей, ДШ мен С қызметтері нарықтық іс-әрекеттің күрделі экономикалық және сонымен бірге әлеуметтік-педагогикалық нысаны болып табылады.

Маркетинг тұрғысынан, тауардың ең маңызды қасиеті - тұтынушылық қасиет - қызметтердің тұтынушы қажеттіліктері мен сұраныстарын қанағаттандыру, клиенттердің проблемаларын шешу қабілеті.

«ДШ мен С» саласы қызметтерін өндіру шеңберінде осы қызметтердің сұрыптамасы мен сипаттамаларын тұтынушы сұранысына сәйкестендіріп, олардың сапасын, сертификатталуын және бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етсе, тұтынушылардың проблемалары шешілуі мүмкін. ДШ мен С қызметтері өндірісін жобалау мен ұйымдастыруға байланысты маркетингтік іс-әрекеттің бірқатар проблемаларын қарастыралық:

  • Осы қызмет тұтынушының қай проблемасын шешуі тиістігін анықтайтын қызметтерді ұсынудың түпкі мақсатын ойластыру;
  • Негізгі, қосымша және ілеспе қызметтердің сұрыптамасын қалыптастыру және оңтайландыру (кеңдігі, тереңдігі, тұтынушылардың сұраныстарына сай болу дәрежесі жағынан);
  • қызметтердің сипаттамаларын қалыптастыру және оңтайландыру (бұған таңдалған педагогикалық үдерістің сипаттамалары, материалдық-техникалық қамсыздандырылуы, қызмет көрсету тәртібі және т.б. жатады);
  • сапаны қамтамасыз ету (ұсынылған құжаттар бойынша, сондай-ақ клиент қажеттілігін қанағаттандырылуына қарай);
  • сертификаттау;
  • бағалау және бәсекеге қабілеттілікті қамтамасыз ету.

Осы дәрісте қызметтің мақсаты мен сипаттамаларын даярлауды қарастырамыз.

Қызметтердің түрін дайындау.

ДШСҰ нарықтық табыстары мен ол өндіретін өнімнің сатып алушы – тұтынушылардың сұранысына сәйкестігі дәрежесінің арасында жағымды тәуелділік бар. Бұл тұста қызметтерді көрсету технологиясы тұтынушылармен белсенді өзара әрекеттестікті талап етеді, соның нәтижесінде соңғылар оларды өндірудің тікелей және белсенді қатысушыларына айналады.

Қызмет түрін дайындау үдерісі екі бірізді кезеңді қажет етеді:

  1. ДШ мен С қызметтерін тұтынатын клиенттердің мәселелері (қажеттіліктер, күтілетін нәтижелер) тізімін анықтау;
  2. қызмет идеясын іздеу – анықталған мәселелерге сай мақсатты бағдарлану және қызметтердің мазмұнын белгілеу.

1085 адам (жынысы, жасы, спорт дайындығы әртүрлі) қатысқан пікіртерімнің негізінде ДШ мен С қызметтерін тұтынудың 34 негізгі ең жиі кездесетін күтілетін нәтижелері анықталды.

ДШ мен С қызметтерін тұтынудың ең көп күтілетін нәтижелері

Кесте

Нп\п

Күтілетін жетістіктер мен нәтижелер

1

Белгілі бір спорт түрінің шеңберінде қорқыныштан құтылып, қарапайым қозғалыс қимылдарын үйрену

2

Өмірге қажетті негізгі (қолданбалы) білік, дағдыларды меңгеру

3

Спорт түрінің техникасы мен тактикасының негіздерін меңгеру (базалық деңгейде - «өзі үшін»)

4

Техника мен тактикалық тәсілдерді жетік меңгеру

5

Жоғары спорт нәтижелеріне қол жеткізу: жарыстарға қатысу, жиындарға бару, спорт разрядын орындау

6

Жаға білім алып, жаңа өмірлік тәжірибе жинау, дүниетанымымды тереңдету

7

Қимыл қажеттілігін қанағаттандыру

8

Әдемі қозғалуды үйрену

9

Өзімнің физикалық дайындығымды, физикалық қасиеттерімді (қимыл үйлесімділігі, икемділігі, күші, төзімділігін) жақсарту

10

Өзін-өзі қорғаудың негізгі дағдыларын меңгеру

11

Ерік-жігерім мен мінез мықтылығын дамыту (мақсатқа талпынушылық, ұстамдылық, табандылық пен алға қойған мақсаттарға жетудегі қайраттылық, өзіндік тәртіп)

12

Өз денсаулығымды нығайту, ағзаның иммунитетін (ауруларға қарсы тұру қабілетін) көтеру

13

Ағзаның түрлі жүйелерінің іс-әрекетін жақсарту (қалпына келтіру)

14

Арықтау

15

Бұлшық ет тонусын көтеру, бұлшық ет корсетін қалыптастыру

16

Бұлшық ет салмағын көбейту

17

Әдемі мүсін қалыптастыру

18

Сымбатымды түзеу

19

Өзімнің сыртқы тартымдылығымды арттыру

20

Қимыл әрекетінің режимі, дұрыс тамақтану және т.б. туралы білікті ақпарат алу

21

Ауыр жұмыс (оқу) күнінен кейін күш жинау

22

Ортаны ауыстырып, жиналған проблемалардан алшақтау

23

Жүйке күйзелісін, стресті түсіру

24

Жарқын әсер, сезімдердерге бөлену

25

Жиналған эмоцияларды сыртқа шығару

26

Көңіл күй көтеріп, ляззат алу

27

Жалпы жай-күйін жақсарту

28

Біреумен араласу қажеттілігін қанағаттандыру, достар, мүдделес адамдардың арасында болу, жаңа таныс табу мүмкіндігі

29

Өзімнің шығармашылық әлеуетімді жүзеге асыру, өзімді таныту мүмкіндігі

30

Өзімді «беріктікке» тексеру

31

Қоғамда танылып, айналадағылардың арасында табысқа жету

32

Өзімді жеңу, өзіме сенімді болу, өз ісімнің дұрыстығын дәлелдеу

33

Өзімнің әлеуметтік мәртебемді көтеру (әлеуметтік элита мен лайықты өмір салтына қосылу)

34

Бос уақытымды толымды өткізу

Осы кесте деректерін талдау келесі тұжырымдарды жасауға мүмкіндік берді:

  • халықтың ДШ мен С қызметтерін тұтыну жөнінде біршама жоғары дәрежеде мағлұматтары бар.
  • Тұтынушылардың ДШ мен С сабақтары жөнінде өз жоспарлары, өзін психофизикалық және әлеуметтік тұрғыда жетілдірудің өз бағдарламалары бар.

Кестені талдау нәтижесінде проблемалардың алуан түрлілігі анықталды, сондықтан «орташа тұтынушыға» бағдарланған «орташаландырылған» қызметтер нұсқасын даярлаудың қажеті жоқ. Алдымен нарықты сегменттеп, клиенттер қажеттіліктерінің сипатына қарай тұтынушылардың әр мақсатты тобына жеке қызметтер әзірлеу идеясын жетілдірген жөн.

Жоғарыдағы кестеден көргеніміздей, ДШ мен С қызметтерін тұтынуға итермелейтін негізгі қозғау күші - клиенттердің өзі үшін маңызды дербес кемшіліктерін жою, соларға байланысты күйзелістен құтылу.

Бұл ДШ мен С саласы қызметтерінің мақсатты бағдарын маркетингтің қозғаушы уәждерімен (ДШСҰ коммуникациялық және мамандандыру саясаты) біріктіріп, маркетингтің «Қажеттілікті (біздің жағдайымызда проблеманы) тауып, оны қанағаттандыр (шеш)» деген тұғырнамалық ұстанымына сүйенуіміз керек деген сөз.

Демек, қызметтердің түпкі идеясын тұтынушылардың әр мақсатты тобы үшін дайындау қажет, бұл тағы бір рет алдымен нарықты сегменттеу керектігін дәлелдейді.